|
Finansal
Kiralama Kanunu
(Kanun No.: 3226-10.6.1985)
(Resmi Gazete ile neşir ve ilanı: 28 Haziran 1985- Sayı:18795)
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç
Madde 1- Bu Kanunun amacı, finansman sağlamaya yönelik finansal
kiralamayı düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Kanun, sözleşmenin hukuki yapısını, tarafların karşılıklı
hak ve yükümlülüklerini düzenleyen hükümleri kapsar
Tanımlar
Madde 3- Bu kanunda geçen:
Sözleşme; finansal kiralama sözleşmesini,
Kiralayan; finansal kiralama şirketini,
Kiracı; finansal kiralamayı kabul edeni,
Mal, finansal kiralamaya konu malı,
Kira bedeli; finansal kira bedelini,
İfade eder.
Sözleşme
Madde 4- Sözleşme; kiralayanın, kiracının talebi ve seçimi üzerine
üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle temin ettiği bir malın
zilyedliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre
feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını
öngören bir sözleşmedir.
Sözleşmenin Konusu
Madde 5- Sözleşmeye taşınır veya taşınmaz mallar konu olabilir. Patent
gibi fikri ve sınai haklar bu sözleşmeye konu olamazlar.
Finansal kiralama bedeli
Madde 6- Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca
belirlenir. Bu bedeller sabit veya değişken olabilir. Türk Lirası veya Merkez
Bankasınca alım-satımı yapılan döviz cinsinden belirlenebilir.
Yurt dışından yapılacak finansal kiralamalarda kiralama bedeli yıllık 25.000
Amerikan Doları karşılığı Türk Lirasından az olamaz.
Bu miktarı artırmaya ve eski değerine indirmeye Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu yetkilidir.
Sözleşmenin feshinin mümkün olmadığı süre
Madde 7- Sözleşmeler en az dört yıl süre ile feshedilemez. Hangi
kiralama hallerinde bu sürenin kısalacağı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurulunca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.
Sözleşmenin şekli ve tescili
Madde 8- Sözleşme düzenleme şeklinde noterlikçe yapılır. Taşınır mala
dair sözleşme, kiracının ikametgah noterliğinde özel sicile tescil edilir.
Taşınmaz mala dair sözleşme ise taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün beyanlar
hanesine, gemilere dair sözleşmeler ise gemi siciline şerh edilir.
Tescil veya şerhden sonra, üçüncü kişilerin finansal kiralama konusu mal
üzerindeki aynî hak iktisapları kiralayana karşı ileri sürülemez.
Yurt dışında yerleşik kiralayan şirketinin Türkiye'de şubesi yoksa sözleşmeler
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunca tescil edilir.
Finansal kiralama konusu malın satın alınması
Madde 9- Finansal kiralama konusu malın mülkiyeti kiralayan şirkete
aittir. Ancak taraflar sözleşmede, sözleşme süresi sonunda kiracının, malın
mülkiyetini satınalma hakkını haiz olacağını kararlaştırabilirler.
Kiralayan şirketin hukuki yapısı
Madde 10 - Kiralayan
şirketler, yalnızca anonim ortaklık şeklinde kurulabilir.
Kiralayan şirketlerin
kuruluşu ve şube açmaları ile yabancı şirketlerin Türkiye'de şube açması
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun ön iznine bağlıdır. 6224 sayılı
Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu hükümleri saklıdır.
Kiralayan şirketler ile
yabancı kiralayan şirketlerin Türkiye'deki şubeleri Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumunun denetimine tabidir.
Ön iznin verilme şekil ve
şartları ile kiralayan şirketlerin denetimine dair hükümler çıkarılacak
yönetmelikte gösterilir.
Bu Kanun hükümlerine göre
izin almadan kiralama faaliyetinde bulunanlar altı aydan iki yıla kadar hapis
ve beşyüz günden beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Bu
suçun yararına olarak işlendiği tüzel kişi hakkında tüzel kişilere özgü
güvenlik tedbirlerine hükmolunur.
Bu Kanunda yazılı sair
yükümlülük ve zorunluluklara uymayan kiralama şirketleri ve ilgililerine
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından onbin Türk Lirasından
ellibin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.
En az sermaye
Madde 11- Kiralayan şirketlerin ödenmiş sermayeleri bir milyar Türk
Lirasından az olamaz. Yabancı kiralayan şirketlerin Türkiye'de şube
açmalarında ise ödenmiş sermayeleri asgari iki milyon Amerika Birleşik
Devletleri Doları karşılığı Türk Lirasıdır.
Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu bu miktarları beş katına kadar arttırmaya yetkilidir.
Kiralama işlemlerinde sınır
Madde 12- Kiralayan şirketin finansal kiralama işlemlerinin tutarının
sınırı ile ortaklarına veya şirketler grubu ile yapacağı kiralama işlemleri
esas ve usulleri ile tutarlarını belirlemeye Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulu yetkilidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçları
Kiracının hak ve borçları:
Madde 13- Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın
zilyedi olup, sözleşmenin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etmek
hakkına sahiptir. Kiracı, finansal kiralama konusu malı sözleşmede öngörülen
şart ve hükümlere göre itinayla kullanmak zorundadır.
Sözleşmede aksine hüküm yok ise kiracı, malın her türlü bakımından ve
korunmasından sorumlu olup, bakim ve onarım masrafları kiracıya aittir.
Malın hasar ve ziyaı
Madde 14- Malın sözleşme süresi içinde hasar ve ziyaı sorumluluğu
kiracıya aittir. Bu sorumluluk ödenen sigorta miktarının karşılanmayan kısmı
ile sınırlıdır. Ancak bu farkı, kiracı finansal kiralama bedelleri ile ödemek
zorundadır.
Devir yasağı
Madde 15- Kiracı, finansal kiralama konusu maldaki zilyedliğini bir
başkasına devredemez.
Ancak, tüketicilerin konut
edinmesine veya yatırımlara finansman sağlayan finansal kiralama işlemlerinde
kiracı, kiracılık sıfatını ve/veya sözleşmeden doğan hak ve/veya
yükümlülüklerini, kiralayandan yazılı izin alınması kaydıyla devredebilir. İş
bu devir nedeniyle finansal kiralama sözleşmesinde yapılan kiracı
değişikliği, bu Kanunun 8 inci maddesi çerçevesinde tescil edilir veya şerh
olunur. (1)
Konut finansmanı kapsamında
yapılan finansal kiralama işlemlerinde kiracı, kiralayana bilgi vermek, diğer
finansal kiralama işlemlerinde ise sözleşmede hüküm bulunmak kaydıyla
finansal kiralama konusu malın zilyetliğini bir başkasına devredebilir. (1)
Malın kiracıya teslim edilmemesi
Madde 16- Finansal kiralama konusu malın, kiralayanın malın imalatçısı
veya satıcısı ile zamanında sözleşme yapmaması veya gerekli ödemeyi zamanında
yerine getirmemesi veya diğer sebepler ile kiracıya teslim edilmemesi halinde
Borçlar Kanununun 106 ncı maddesi hükmü uygulanır.
Kiralayan şirketin hak ve borçları
Madde 17- Finansal kiralama konusu mal kiralayan şirketin
mülkiyetindedir. Kiralayan şirket, mülkiyeti kendisine ait olan finansal
kiralama konüsu malı sözleşme süresince sigorta ettirmek zorundadır. Sigorta
primlerinin ödenmesi kiracıya aittir.
Mülkiyetin üçüncü kişiye devri
Madde 18- Sözleşmede aksi öngörülmemişse kiralayan, malın mülkiyetini
bir üçüncü kişiye devredemez. Sözleşmede bu yetkinin tanınması halinde devir,
ancak başka bir kiralayana yapılabilir. Devralan, sözleşme hükümlerine uymak
zorundadır. Devrin kiracıya karşı geçerli olması onun haberdar edilmesine
bağlıdır.
Kiracının iflası veya icra takibine uğraması
Madde 19- Kiracının iflası halinde, iflas memuru, İcra ve İflas
Kanununun 221 inci maddesinin birinci fıkrası hükmüne göre büro teşkilinden
önce, finansal kiralama konusu malların tefrikine karar verir. İflas
memurunun bu kararına yedi gün içinde itiraz edilebilir. Kiracı aleyhine icra
yoluyla takip yapılması halinde, icra memuru, finansal kiralama konusu
malların takibin dışında tutulmasına karar verir. İcra memurunun kararına
karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir. Bu itirazlar, tetkik merciince en
geç bir ay içinde karara bağlanır.
Kiralayanın İflâsı veya icra takibine uğraması
Madde 20- Kiralayanın iflası halinde, sözleşme, kararlaştırılan
sürenin sonuna kadar iflâs masasına karşı geçerliliğini sürdürür. Kiralayan
aleyhine icra yoluyla takip yapılması halinde, finansal kiralama konusu
mallar, sözleşme süresi içinde haczedilemez.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sözleşmenin Sona Ermesi
Sözleşmenin süresinin dolması sebebiyle sona ermesi
Madde 21- Sözleşme kararlaştırılan sürenin dolmasıyla son bulur.
Ancak, taraflardan her biri sürenin bitiminden en az üç ay önce bildirilmek
kaydıyla, mevcut veya yeni şartlarla sözleşmenin uzatılmasını talep edebilir.
Sözleşmenin uzatılması tarafların anlaşmasına bağlıdır.
Sözleşmenin diğer sebeplerle sona ermesi
Madde 22- Sözleşme; şirketin sona ermesi, tüzel kişiliğinin hitamı,
kiracının iflası veya aleyhine yapılan bir icra takibinin semeresiz kalması,
kiracının ölümü veya fiil ehliyetini kaybetmesi veya işletmesini tasfiye
etmesi hallerinde, sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, sona erer.
Sözleşmenin ihlali
Madde 23- Kiralayan, finansal kiralama bedelini .ödemede temerrüde
düşen kiracıya verdiği otuz günlük süre içinde de ödenmemesi halinde,
sözleşmeyi feshedebilir. Ancak sözleşmede, süre sonunda mülkiyetin kiracıya
geçeceği kararlaştırılmış ise, bu süre altmış günden az olamaz. Taraflardan
birinin sözleşmeye aykırı harekette bulunduğu hallerde, bu aykırılık
nedeniyle diğer tarafın sözleşmeyi devam ettirmesinin beklenemeyeceği
durumlarda sözleşme feshedilebilir.
Sözleşmenin sona ermesinin sonuçları
Madde 24- Sözleşme sona erdiğinde, sözleşmeden doğan satınalma hakkını
kullanmayan veya bu hakkı bulunmayan kiracı, finansal kiralama konusu malı
derhal geri vermekle mükelleftir.
Sözleşmenin feshinin sonuçları
Madde 25- Sözleşmenin kiralayan tarafından feshi.halinde kiracı malı
iade ile birlikte vadesi gelmemiş finansal kiralama bedellerini ödemek
yükümlülüğü altında olduğu gibi kiralayanın bunu aşan zararından da
sorumludur. Sözleşme kiracı tarafından feshedilirse kiracı malı geri vermekle
beraber uğradığı zararın tazminini kiralayandan talep edebilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Sözleşmenin Tabi Olduğu Hükümler
Uygulanacak hükümler
Madde 26- Sözleşmeye, bu Kanunda hüküm olmayan hallerde Borçlar
Kanununun genel hükümleri, sözleşmenin niteliğine uygun düştükleri oranda ise
özel hükümleri uygulanır.
Uygulanmayacak Hükümler
Madde 27- Sözleşme hakkında, Medeni Kanunun 688,689,690 ıncı maddeleri
ve Borçlar Kanununun 222,223,224,254 üncü maddeleri ile 6570 sayılı
Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Teşvik ve Vergiye Dair Hükümler
Teşvik
Madde 28- Yatırımların tamamının veya bir bölümünün finansal kiralama
yoluyla gerçekleştirilmesi halinde kiralayan, finansal kiralamaya konu olan
iktisadi kıymetlerle ilgili olarak bunların satın alınması halinde uygulanan
teşviklerden yararlanır. (2)
Gümrüğe dair hükümler
Madde 29- Yabancı şirket ile kiracı arasında akdedilen sözleşmeye göre
getirilen mallara, gümrük vergileri bakımından aşağıdaki hükümler uygulanır:
a) Satınalma hakkı bulunmayan bir sözleşmeye dayanarak veya bu hak bulunsa
dahi teşvik belgesinde gümrük muafiyetinden yararlanması öngörülmemiş
malların Türkiye'ye girişinde, gümrük mevzuatının süre kısıtlaması hariç,
sözleşme süresine bağlı olarak, geçici muafiyet rejimine dair hükümler
uygulanır.
Bu şekilde Türkiye'ye
getirilen mallar için ileride doğabilecek vergileri karşılayacak miktarda
teminat alınır. Şu kadar ki, sözleşme süresi sonunda kesin ithalâtın
yapılmaması ve finansal kiralama konusu malların kiralayana iade edilmek
üzere yurt dışına çıkarılmak istenmesi halinde daha önce yapılan teminata
bağlama işlemi genel hükümlere göre çözülür.
Teminata bağlama usul ve
esasları bir yönetmelikle belirlenir.
b) Sözleşme süresi sonunda finansal kiralama konusu malların kesin
ithalâtının yapılması halinde, vergi ödeme mükellefiyetinin başladığı
tarihteki cari kur ve normal fiyat üzerinden hesaplanacak gümrük vergileri
tahsil olunur.
İstisnalar ve vergi nisbetinin tesbiti
Madde 30- Sözleşme her türlü vergi, resim ve harçtan istisnadır.
Bakanlar Kurulu, dar
mükellefiyete tabi kurumların bu Kanunun uygulamasından doğacak kazanç ve
ücretlerinden yapılacak vergi tevkifat nisbetlerini sıfıra kadar indirmeye
veya kurumlar vergisindeki nisbete kadar yükseltmeye yetkilidir.
Davanın niteliği
Madde 31- Sözleşmelerden doğan davalar ticari dava niteliğindedir.
Yönetmelik
Madde 32- Bu Kanunun;
a) 7 nci maddesinde belirtilen yönetmelik Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurulunca,
b) 10 uncu maddesinde belirtilen yönetmelik, Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurulunca,
c)- 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmelik Maliye ve Gümrük Bakanlığınca,
yayımından itibaren üç ay
içinde çıkarılır.
EK
MADDE 1-
Yolcu ve yük taşıma faaliyetinde bulunan hava yolu şirketlerine hava taşıma
araçlarının, motorlarının ve bunların aksam ve parçalarının;
kurulu
bulunulan ülke mevzuatına göre bunları kiralama yetkisini haiz olan şirket,
kuruluş ve finansal kiralama şirketleri tarafından, finansal kiralama
sözleşmesine dayalı olarak en az 2 yıl
süreyle yurt dışından kiralanması işlemleri, bu Kanun kapsamında finansal
kiralama olarak değerlendirilir. (4)
Yürürlük
Madde 33- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Ek Madde 1- Yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 34- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(1)
6.03.2007 tarih ve 26454 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanan 5582 sayılı Kanunla değiştirilen şeklidir.
(2)
1.01.2006 tarihinden geçerli olmak üzere 5411 sayılı
Bankacılık Kanunu’nun 168.maddesi ile yapılan ibare değişiklikleri
metne işlenmiştir.
(3)
24.04.2003 tarih ve 25088 sayılı Resmi gazete’de
yayımlanan 4842 sayılı Kanunla değiştirilen şeklidir.
(4)
03.06.2012 tarih ve28312 sayılı Resmi Gazete’de
yayınlanan 6321 sayılı Kanunla değiştirilen şeklidir.
|
